مطلوبیت انتخاب راه آهن در رقابت با جاده برای حمل و نقل کانتینر در ایران

باوجود روبه رشد بودن حمل‌ونقل کانتینری در جهان، در ایران تنها 1.6 درصد از کل جابه‌جایی کالا  توسط کانتینر حمل می‌گردد. در ایران سهم حمل و نقل ریلی در جابه جایی  کانتینر علیرغم مزایای نسبی آن به حمل‌ونقل جاده‌ای ناچیز است.  در سال 1392 از مجموع 6.5 میلیون تن کالای کانتینری حمل شده در کشور تنها 0.5 میلیون تن( 8درصد)  از آن توسط راه‌آهن حمل شده است. این پژوهش با هدف بررسی دلایل برتری حمل و نقل جاده ای در جابه جایی کانینتر و عدم استقبال صاحبان بار از حمل و نقل ریلی انجام شده است.  برای این منظور از مدل‌ انتخاب وسیله لوجیت دوگانه در ریل وجاده برمبنای اطلاعات بارنامه‌های ثبت شده راه‌آهن و سازمان راهداری استفاده شده است. از منابع مختلف اطلاعاتی، مقادیر متغیرهای مرتبط با انتخاب وسیله کانتینر برای مبادی و مقاصد مختلف کشور محاسبه گردید برترین مدل لوجیت در انتخاب وسیله ریل و جاده، براساس آزمون های مختلف آماری، شناسایی و بر اساس آن  مهمترین متغیرهای تاثیر گذار در انتخاب شیوه‌حمل کانتینرمعرفی گردید. برترین مدل انتخاب وسیله حمل از متغیرهای بندر بودن مبدأ، بندر بودن مقصد ، بار انبوه بالای 10000 تن، زمان جاده‌ای، زمان ریلی، مبدأ- مقصد پرتردد، مبدأ- مقصد فعال ریلی و هزینه کل ریلی به جاده‌ای تشکیل‌شده است. سه متغیر زمان سفر جاده‌ای، زمان سفر ریلی و هزینه کل ریلی نسبت به جاده‌ای با توجه به الاستیسیته بالا از تأثیرگذارترین متغیرها در این مدل بوده اند. مقایسه مقادیر پیش‌بینی کننده تناژ  ریلی توسط این مدل و تناژ ریلی واقعی نشان داد که مدل به‌طور قابل قبولی می تواند نزدیک به واقعیت پیش‌بینی کند. در پایان ‌بر اساس مدل انتخاب وسیله، راهکارهایی جهت افزایش سهم بار ریلی پیشنهاد گردیده است که اصلاح تعرفه‌ها، احداث بنادر خشک و زمان‌بندی خطوط از مهم‌ترین این راهکارهای هستند.